قرار داد اختیار معامله چیست؟

در بازارهای سنتی، حجم معاملات اختیار به‌نسبت بالاتر از چیزی است که ما امروز شاهد آن هستیم و انتظار داریم که چنین چیزی برای معاملات اختیار ارزهای دیجیتال هم اتفاق بیفتد. سرمایه‌گذاران سنتیِ بیشتر و بیشتری دارند به بازار وارد می‌شوند و آنها محصولاتی را که با آن آشنا هستند ترجیح می‌دهند.

قراداد اختیار معامله چیست؟

قرداد اختیار معامله نوعی ابزار مشتقه است که در آن به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک ‌زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای قرار داد اختیار معامله چیست؟ مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند. سود خریداران اختیار معامله (خرید دارایی یا فروش آن فرقی ندارد) نامحدود است، و میزان زیان همان مقدار مبلغی است که در ابتدا در برابر خرید حق اختیار پرداخت کرده اند. سود فروشندگان اختیار معامله (فروش دارایی یا خرید آن فرقی ندارد) محدود است. در واقع همان میزانی است که در ابتدا در ازای اعطای حق اختیار از خریدار دریافت کرده اند، اما اگر نتوانند پیش بینی خوبی از آینده داشته باشند ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شوند.

اختیار معامله شامل:

اختیار خرید: این نوع اختیار به خریدار این حق را می‌دهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده قرار داد اختیار معامله چیست؟ مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند.

اختیار فروش: این نوع اختیار به خریدار این حق را می‌دهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد.

فواید قرداد اختیار معامله

• سرمایه گذار یا همان خریدار این فرصت را دارد که برای تصمیم گیری مناسب زمان بخرد.
• خریدار فقط به میزان هزینه ای که برای خرید حق اختیار پرداخت کرده است، متضرر می شود.
• سرمایه گذار می‌تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند.
• آورده اولیه خریدار یا سرمایه گذار در قراردادهای اختیار معامله، همان مبلغ اختیار معامله است، اما در صورتی که خریدار سود کند، ارزش سود وی چندین برابر آورده اولیه خواهد بود و اگر ضرر کند فقط به میزان آورده اولیه زیان خواهد دید.

در هنگام عقد هر قرارداد اختیار معامله موارد زیر مشخص میگردد:

1 .نوع اختیار معامله: اختیار خرید یا اختیار فروش

2 .زمان سررسید: بازه زمانی است که در انتهای آن بازه خریدار اختیارمعامله در صورت تمایل می تواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.

3 .قیمت اعمال: قیمتی اســت کــه در آینده خرید و یا فــروش دارایی برمبنای آن انجام میشود.

4 .قیمت اختیار: مبلغی اســت که خریــدار اختیار معاملــه بابت خرید اختیار معامله به فروشنده اختیار معامله می پردازد.

انواع اختیار معامله از نظر سبک اعمال

اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

1.اختیار معامله اروپایی

اعمال آنها فقط در زمان سررســید مقرر شــده، صورت می پذیرد و خریدار اختیار معامله هیچگاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله مجاز به استفاده از اختیار معامله خود نمی باشد.

2.اختیار معامله آمریکایی

در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله ها می باشــد. اختیارمعامله هــای آمریکایــی برخــلاف اختیــار معامله های اروپایــی در هرتاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال می باشند.

بطور کلی اختیار معامله های آمریکایی در مقایسه با اختیار معامله های اروپایی به دلیل اینکه از ریســک بالاتری برای فروشــنده اختیار معامله برخوردار هســتند، قیمــت بالاتری در مقایســه با اختیــار معامله های اروپایی دارند.

۱ میلیارد دلار قرارداد اختیار بیت کوین امروز منقضی می‌شوند؛ تأثیر این اتفاق بر قیمت چیست؟

ارزش مفهومی قراردادهای اختیار معامله (آپشن – Option) بیت کوین که امروز تاریخ سررسیدشان است، به رکورد جدیدی رسیده و از ۱ میلیارد دلار عبور کرده است. سؤال اصلی اینجاست که آیا این قراردادها می‌توانند بر قیمت بیت کوین تأثیرگذار باشند و اگر پاسخ بله است، این تأثیر چگونه خواهد بود؟

به گزارش کریپتوپوتیتو، پس از سقوط شدید قیمت بیت کوین در اواسط مارس (اواخر اسفند ۹۸)، حجم معاملات اختیار بیت کوین به‌خصوص در بنگاه‌های قانونی با کاهش مواجه بود. با این حال، طبق داده‌های شرکت Skew، همگام با رشد قیمت بیت کوین، دوباره شاهد افزایش شدید حجم معاملات اختیار هستیم.

طبق اعلام Skew، امروز، ۲۶ ژوئن (۶ تیر)، تاریخ سررسید قراردادهای اختیاری به ارزش ۱۱۴,۷۰۰ بیت کوین است. با توجه به قیمت بیت کوین که در زمان نگارش این گزارش زیر ۹,۲۰۰ دلار است، ارزش مفهومی قراردادهای اختیار بیت کوین به حدود ۱ میلیارد دلار می‌رسد. این رقم نسبت به رکوردها و سررسیدهای قبلی رقمی به‌شدت بالاتر است.

قراردادهای آتی بیت کوین منبع: Skew

داده دیگری که بررسی آن خالی از لطف نیست، میزان قراردادهای باز خرید و فروش است. داده‌های Skew به‌خوبی نشان می‌دهد که چه صرافی‌هایی بیشترین حجم قراردادهای باز را میزبانی می‌کنند.

قراردادهای اختیار باز بیت کوین در صرافی‌های مختلف

پلتفرم دریبیت (Deribit) از نظر حجم قراردادهای باز و منقضی‌شده، بزرگ‌ترین بازارِ اختیار معامله بیت کوین است. لوک استریجرس (Luuk Strijers)، یکی از مقامات این صرافی، در مصاحبه با کریپتوپوتیتو گفت:

در بازارهای سنتی، حجم معاملات اختیار به‌نسبت بالاتر از چیزی است که ما امروز شاهد آن هستیم و انتظار داریم که چنین چیزی برای معاملات اختیار ارزهای دیجیتال هم اتفاق بیفتد. سرمایه‌گذاران سنتیِ بیشتر و بیشتری دارند به بازار وارد می‌شوند و آنها محصولاتی را که با آن آشنا هستند ترجیح می‌دهند.

دو بنگاه اقتصادی قانونی، بورس کالای شیکاگو (CME) و لجرایکس (LedgerX)، سهمی قابل‌توجه از قراردادهای باز را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که بکت (Bakkt) برخلاف انتظارها آن طور که باید عمل نکرده است.

قرارداد اختیار معامله بیت کوین چیست؟

در صرافی‌هایی که از قراردادهای اختیار معامله پشتیبانی می‌کنند، معامله‌گرانِ حرفه‌ای فعالیت دارند. معامله‌گران در این بازارها می‌توانند نسبت به پیش‌بینی خود از بازار، دو نوع قرارداد خریداری کنند:

• قرارداد اختیار خرید (Call Option)
• قرارداد اختیار فروش (Put Option)

دارنده قرارداد Call حق خرید (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین‌شده دارد. هنگامی که معامله‌گران انتظار دارند قیمت یک دارایی افزایش یابد، قرارداد Call خریداری می‌کنند.

یک قرارداد Put، حق فروش (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین‌شده به معامله‌گر می‌دهد. این قرارداد وقتی خریداری می‌شود که معامله‌گران انتظار سقوط قیمت دارایی را دارند.

هر قرارداد اختیار حداقل چهار مؤلفه دارد:

• اندازه (Size): اندازه سفارش که قرار داد اختیار معامله چیست؟ به دارایی اشاره دارد. مثلاً: یک بیت کوین یا یک دلار.
• تاریخ سررسید (Expiration Date): به تاریخی گفته می‌شود که پس از آن دیگر معامله‌گر نمی‌تواند قرارداد را اجرا کند و قرارداد منقضی می‌شود.
• قیمت توافقی (Strike Price): قیمت توافقی یا قیمت اِعمال به قیمتی می‌گوییم که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود و دارایی به آن قیمت فروخته یا خریداری خواهد شد (در صورتی که خریدار تصمیم بگیرد قرارداد را اجرا کند).
• قیمت قرارداد اختیار (Premium): قیمت اختیار (وجه تضمین)، قیمت قرارداد اختیار است و مبلغی است که سرمایه‌گذار در ازای به‌دست آوردن حق اختیار باید آن را به ناشر قرارداد (فروشنده) پرداخت کند.

برای درک بهتر قرارداد اختیار به این مثال توجه کنید:

محمد در روز ۲۵ ژانویه، یک قرارداد اختیار خرید (call) با قیمت توافقی ۷,۰۰۰ دلار خریداری می‌کند و تاریخ سررسید این قرارداد ۲۵ ژوئن است. از آنجایی که قیمت بیت کوین اکنون بیش از ۹,۰۰۰ دلار است، حالا محمد این اختیار را دارد که ۷,۰۰۰ دلار پرداخت کند و یک بیت کوین با ارزش بیش از ۹,۰۰۰ دلار، تحویل بگیرد.

برای آشنایی بیشتر با قراردادهای اختیار معامله به مطلب «قرارداد اختیار معامله (Option Contract) چیست؟» مراجعه کنید.

تأثیر این رویداد بر قیمت بیت کوین چیست؟

پادشاه ارزهای دیجیتال پس از پشت سرگذاشتن سومین هاوینگ خود در اواسط مه (اواخر اردیبهشت)، هفته‌هاست که در محدوده ۹,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ دلار بالا و پایین می‌شود. چند روز پیش این ارز دیجیتال تا ۹,۶۰۰ دلار رشد کرد، اما خیلی زود دوباره به سطوح پایین بازگشت و حتی برای مدتی به زیر ۹,۰۰۰ دلار هم رسید.

حرکت اخیر قیمت،‌ گمانه‌زنی‌ها درباره علت آن را بالا برده است. از فروش شدید بیت کوین از سوی ماینرها به‌عنوان یکی از علل اصلی یاد می‌شود، اما سررسید امروز ۱ میلیارد دلار قرارداد اختیار هم می‌تواند یکی از دلایل مهم باشد.

چنین حجمی از قراردادهای اختیار می‌تواند باعث نوسان شدید قیمت شود؛ چیزی که مدت زیادی است در بازار نمی‌بینیم.

داده‌های گذشته از مارس سال جاری هم این احتمال را تقویت می‌کند. در روز ۲۷ مارس (۸ فروردین)، قراردادهای اختیاری به ارزش ۵۰,۰۰۰ بیت کوین منقضی شد. قیمت بیت کوین قرار داد اختیار معامله چیست؟ روز قبل از آن روی حدود ۶,۸۰۰ دلار معامله می‌شد و خیلی زود بعد از سررسید قراردادها تا ۵,۸۰۰ دلار سقوط کرد.

سقوط قیمت بیت کوین در روز ۲۷ مارس

حالا مقدارِ چنین قراردادهایی بیش از دو برابر سابق است و اگر قرار باشد تاریخ تکرار شود، تأثیر آن قابل توجه‌تر خواهد بود.

البته همه تحلیل‌گران نسبت به قیمت بیت کوین دیدگاه نزولی ندارند و معتقدند که سررسید قراردادهای اختیار تاکنون تأثیر خود را بر قیمت گذاشته است.

از دیدگاه تکنیکال، اولین حمایت بیت کوین روی سطوح بین ۸,۹۰۰ تا ۹,۰۰۰ بسته شده است. اگر این حمایت شکسته شود و قیمت به زیر آن برسد، می‌توانیم انتظار سقوط بیشتر تا ۸,۶۵۰ دلار را داشته باشیم. از دیدگاه صعودی، عبور قیمت از مقاومت‌های ۹,۴۰۰ و سپس ۹,۶۰۰ دلار، روند صعودی را تقویت خواهد کرد.

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟ (۱)

سرعت بالای رشد معاملات OPTIONS در بورس های دنیا؛

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟ (۱)

از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله ( options ) به سال ۱۹۷۳ (یعنی ۴۴ سال قبل) بر می­ گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله­ ها» ( OIC ) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های ایالات متحده در ۱۹۵۹ حدود ۵۰۷ میلیون بوده است. تا ۲۰۰۷ این رقم رشد چشم گیری نموده و از ۳ قرار داد اختیار معامله چیست؟ میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس­ ها در سال ۲۰۱۵ به ۷۸/۲۴ میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشدی معادل ۵/۱۳ درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از ۲۰۱۰ تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به ۷/۳۳ درصد رسیده و تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس ­ها آن منطقه ۷/۹ میلیارد قرارداد بوده است.

از ارائه آمار رشد این صنعت و بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده ­اند. اما چرا این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند می­دانیم ریسک­های آن حکم می­کند که این قراردادها فقط برای معامله­گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت­های قراردادهای اختیار کدام اند؟

دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه

مزایای قراردادهای اختیار معامله

گرچه بیش از ۴۰ سال از معرفی آنها می­گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه­گذاران از انجام معاملات اختیار معامله­ها ( options ) سرپیچی می­کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی­های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه­گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آنها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده­اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده­ای منجر شوند.

باید گفت که واژه «ریسکی» ( risky ) و یا «خطرناک» ( dangerous ) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی­دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه­گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه­ها ( cost efficiency ) را افزایش می­دهند، می­توانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می­دهند. و سرانجام آنها تعداد متنوعی از استراتژی­های معاملاتی را ارائه می­کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت­های پیش رو در بورس­های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.

قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم­های مالی ( Leveraging ) با قدرت عمل می­کنند بطور دقیق­تر، یک سرمایه­گذار می­تواند به کمک اختیار معامله­ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه­های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید ۲۰۰ سهم ۸۰ دلاری، یک سرمایه­گذار می­باید ۱۶۰۰۰ دلار هزینه کند. در حالی­که اگر آن سرمایه­گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید ( call options ) به ۲۰ دلار می­نمود. (هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است)، کل هزینه­هایی که او می­بایست بپردازد ۴۰۰۰ دلار می­شد. (۲۰ دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد). در این گزینه سرمایه­گذار مزبور ۱۲۰۰۰ دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه­های دیگر نماید. واضح است کار «بهمین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان "جایگزینی سهام" می­گویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه­ها کارآمد است.

مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده­اید، زیرا فکر می­کنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترفی خواهند نمود. شما می­خواهید ۲۰۰ سهم آن شرکت را که هر سهم ۱۳۱ دلار معامله می­شود، خریداری نمایید، این سرمایه­گذاری یا خرید برای شما در کل ۲۶۲۰۰ دلار هزینه در بردارد. بجای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می­توانید به قرار داد اختیار معامله چیست؟ بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم طراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید ( call option ) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال ۱۰۰ دلار به مبلغ ۳۱ دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه ۲۰۰ سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه­گذاری شما را به ۶۸۰۰ دلار می­رساند. (۳۴ دلار قیمت آن قرارداد در بورس × ۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد) که با حجم سرمایه­گذاری قبلی بر روی همین تعداد از آن سهام که ۲۶۸۰۰ بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصت­ها سرمایه­گذاری در دارایی­های دیگری (مثل مشتقه­های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی­های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه­گذاری­های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی­اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما می­شود!).

با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید ۳ مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.